Scenariusze lekcji
1. Mit inspiracją dla artystów, czyli jak Zbigniew Herbert opowiedział historię Apolla i Marsjasza.
2. Między nicością a nieskończonością, czyli jak M. Sęp – Szarzyński i – El Greco portretują człowieka barokowego
3. Poetyckie manifesty dwu pokoleń młodzieży – “Oda do młodości” A. Mickiewicza i “Do młodych” A. Asnyka
Mit inspiracją dla artystów, czyli jak Zbigniew Herbert opowiedział historię Apolla i Marsjasza.
Konspekt lekcji otwartej w klasie I liceum ogólnokształcącego
Prowadząca: mgr Iwona Pawłowska
- Temat lekcji: Mit inspiracją dla artystów, czyli jak Z. Herbert opowiedział historię Apolla i Marsjasza.
- Cele lekcji: a/ utrwalenie wiadomości o postaciach mitycznych,
b/ zapoznanie z wierszem Z. Herberta “Apollo i Marsjasz”,
c/ uświadomienie uczniom zjawiska intertekstualności,
d/ ćwiczenie umiejętności czytania ze zrozumieniem,
e/ kształcenie umiejętności analizowania i syntetyzowania.
- Metody i formy pracy: metoda metaplanu, praca z tekstem, praca w grupach.
- Tok lekcji: a/ czynności wstępne,
b/ zapisanie tematu,
c/ wyznaczony uczeń streszcza mit o Apollu i Marsjaszu,
d/ informacja nauczyciela o zjawisku intertekstualności w literaturze oraz o poecie współczesnym, klasycyzującym – Z. Herbercie,
e/ lektura wiersza “Apollo i Marsjasz”,
f/ podział klasy na grupy pracujące metodą metaplanu, przydział zadań, rozdanie materiałów i pytań. Każda grupa pracuje nad tym samym problemem. Po zakończeniu pracy losowo zostaje wybrana grupa prezentująca swój plakat, pozostali uczniowie dokonują ewentualnych korekt lub uzupełnień.
Jak Z. Herbert opowiedział mit o Apollu i Marsjaszu?
Jak było? ( co napisał poeta o pojedynku boga z sylenem? )
– opisał główny problem, ale zmienił szczegóły, niektóre dopisał, skonkretyzował
– wycie Marsjasza potraktował jak dalszą część pojedynku,
– krzyk Marsjasza jest prawdziwy w przeciwieństwie do nienaturalnie pięknej muzyki boga,
– Marsjasz krzykiem porusza naturę i pokonuje Apolla
– Herbert zaczyna swoją opowieść w momencie, kiedy kończy się mit.
Jak być powinno? ( co o pojedynku mówią mity? )
– Apollo wygrywa, bo gra piękniej,
– bóg ukarał zarozumiałego syrena,
– obdarcie Marsjasza ze skóry spowodowało smutek.
Dlaczego nie jest tak, jak być powinno? ( dlaczego wiersz Herberta inaczej ujmuje problem pojedynku? )
– jest inspirowany mitem, ale nie może powielać dokładnie treści podania,
– wiersz jest oryginalnym dziełem, naznaczonym indywidualnością jego twórcy,
– autora bardziej od samej historii interesują problemy etyczne,
– wiersz powstaje w XX wieku.
Wnioski: Dla Z. Herberta mit jest punktem wyjścia do rozważań o problemach ogólnoludzkich. Nie traktuje mitu dosłownie, lecz metaforycznie, bohaterowie są archetypami. Czytelnik nie zrozumie tekstu bez znajomości mitu.
5.Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów.
6.Zadanie domowe: Znaleźć w literaturze lub sztuce nawiązania do powszechnie znanych mitów i dokonać analizy i interpretacji porównawczej.
Iwona Pawłowska
Temat: Między nicością a nieskończonością, czyli jak M. Sęp – Szarzyński i – El Greco portretują człowieka barokowego
( temat realizowany na dwóch godzinach lekcyjnych )
SCENARIUSZ LEKCJI w klasie I liceum ogólnokształcącego – język polski
Cele lekcji: 1/ukazanie związku literatury i sztuki z atmosferą epoki
2/zapoznanie z twórczością M. Sępa – Szarzyńskiego Sonety IV i V
i obrazem El Greca “Pogrzeb hrabiego Orgaza”
3/przedstawienie koncepcji człowieka barokowego na podstawie
literatury, malarstwa i tekstów filozoficznych ( B. Pascal )
4/przypomnienie założeń augustynizmu
Metody i formy lekcji: praca z całym zespołem i w grupach, wykład, analiza i
Interpretacja tekstów
Pomoce: podręcznik, reprodukcja obrazu El Greco “Pogrzeb hrabiego…”
Przebieg lekcji:
- Czynności wstępne.
- Zapisanie tematu lekcji.
- Odczytanie przez uczniów, którzy wcześniej zostali wyznaczeni do zadania, notek biograficznych M. Sępa – Szarzyńskiego i El Greca ( szczególną uwagę należy tu zwrócić na fakt, że obaj artyści żyli de facto w renesansie, ale ich twórczość wykracza poza granice epoki, jest zapowiedzią atmosfery baroku; Szarzyński i El Greco to twórcy potrydenccy, należeli do ruchu kontrreformacyjnego i reprezentują mistycyzm katolicki.
- Przypomnienie założeń filozofii św. Augustyna, która odradza się w baroku
( człowiek – istota tragiczna, rozdarta między cielesnością a duchowością, marnością a doskonałością ).
- Podział klasy na dwie grupy tzw. “historyków literatury”, którzy będą
pracować z “Sonetami” M. Sępa – Szarzyńskiego oraz “historyków sztuki”,
których zadaniem jest interpretacja obrazu El Greca. Każda grupa otrzymuje zadania polegające na tym, by w analizowanych tekstach kultury skupić się
na następujących zagadnieniach:
a/ związek tekstu z filozofią św. Augustyna
b/ relacja Bóg – człowiek
c/ dynamika
d/ problem śmierci
- Prezentacja tekstów i dokonań grup – przewidywane odpowiedzi:
| Historycy literatury:A/ człowiek jest “wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie”, dramatycznie rozdarty między cielesnością, materią a duchowością, uznaje marność doczesności
B/ określenie Boga “wieczna i prawa piękność”, wyraźny jest dystans między Bogiem i człowiekiem, możliwe jest obcowanie z Bogiem dopiero po śmierci, pod warunkiem poskromienia swej cielesności C/ dynamika polega na nieustannej walce człowieka z jego słabościami, walka ta toczy się zarówno wewnątrz człowieka, jak i na zewnątrz D/ świadomość śmierci nie odstępuje człowieka, dlatego traktuje życie jako etap przejściowy do wieczności, zauważa jego vanitatywny charakter |
Historycy sztuki:A/ ciało stanowi więzienie dla duszy, która dopiero po śmierci może się uwolnić, porzucić “dół” i wznieść się do nieba, w którym czekają już pośrednicy między duszą a Bogiem
B/ zaznaczony jest dystans między Bogiem ( tu Chrystusem ) a człowiekiem, pośrednikami są zmarli i święci; przez środek obrazu można poprowadzić linię łączącą hrabiego, jego duszę i Chrystusa C/ dynamiczny jest obraz nieba, postaci są w ruchu, sklepienie niebieskie otwiera się, by przyjąć duszę, wyraźnie zaznaczona jest opozycja góra – dół, dynamika – statyczność, prawdziwe życie jest w górze D/ śmierć to oddzielenie duszy od ciała, które jest bezwładne, dusza wędruje do nieba, jest uskrzydlonym dzieckiem – symbol powtórnych narodzin; śmierć to przejście do lepszego świata |
- Zwrócenie uwagi na nieprzypadkową zbieżność w ukazywaniu spraw ostatecznych u obu twórców. Wynika ona z atmosfery epoki – kontrreformacja, triumf teologii, zwrot ku metafizyce. Na zakończenie lekcji odczytanie fragmentów “Myśli” Pascala. Podkreślenie, że filozof dostrzega w człowieku wielkość i nicość jednocześnie “Człowiek jest podzielony i sam sobie przeciwny”.
- Zadanie domowe tzw. wizualizacja – W formie plakatu przedstaw człowieka baroku i jego świat wartości.